Cjelovite žitarice dobar su izvor vlakana, B vitamina i minerala poput željeza, magnezija i cinka, koji se nalaze u ljusci žitarice. Klica žitarice sadrži antioksidanse, vitamin E i neke vitamine B skupine, dok endosperm sadrži ugljikohidrate i proteine.

Aune D i sur. proveli su meta-analizu 45 prospektivnih kohortnih studija koje su ispitivale utjecaj konzumacije cjelovitih žitarica na rizik od kardiovaskularnih bolesti, karcinoma i ukupnog mortaliteta.

Prema rezultatima, povećan unos cjelovitih žitarica izražen kao unos 90 g ili 3 serviranja na dan, povezan je sa 19% smanjenim rizikom za koronarnu bolest srca, 12% smanjenim rizikom od moždanog udara, 22% smanjenim rizikom od kardiovaskularnu bolest i 15% smanjenim rizikom od karcinoma. Slični rezultati dobiveni su kad je promatrana incidencija ili smrtnost od navedenih uzroka. Osim toga, unos cjelovitih žitarica povezan je sa značajnim smanjenjem ukupne smrtnosti (za 17%) i smrtnosti od respiratornih bolesti, infektivnih bolesti, dijabetesa, i svih bolesti koje nisu povezane s kardiovaskularnim sustavom i karcinomom.

Više je mogućih mehanizama kojima cjelovite žitarice ostvaruju protektivan učinak na zdravlje. Npr. velika količina prehrambenih vlakana može dovesti do bolje kontrole glikemije.

Autori ističu da rezultati ove studije podupiru preporuke za povećanje unosa cjelovitih žitarica i odabir cjelovitih naspram rafiniranih žitarica, s ciljem smanjenja rizika od kroničnih bolesti i preuranjene smrtnosti.