Uvod

Iiritativne smetnje mokrenja javljaju se fazi pohrane mokraće i to samo po sebi govori u kolikoj mjeri mogu utjecati na smanjenje kvalitete života oboljelih.

Smetnje donjeg urotrakta osim uobičajene podjele na opstruktivne, iritativne i postmikcijske mogu se podijeliti i na one koji se javljaju za vrijeme samog akta mokrenja i one koji su vezane za period između mokrenja, odnosno period pohrane mokraće. Za razliku od opstruktivnih smetnji koje su vezane uz akt mokrenja, iritativne smetnje mokrenja javljaju se fazi pohrane mokraće i to samo po sebi govori u kolikoj mjeri mogu utjecati na smanjenje kvalitete života oboljelih (više od 95% dana traje period pohrane). 

Podjela iritativnih smetnji mokrenja

Iritativne smetnje mokrenja su:

I. polakizurija ili frekvencija (učestalo dnevno mokrenje),

II. nikturija (učestalo noćno mokrenje - više od 1x),

III. dizurija (bolno mokrenje),

IV. urgencija (nenadana i neodgodiva potreba za mokrenjem),

V. urgentna inkontinencija (hitni nagon za mokrenjem uz nekontrolirani bijeg mokraće).

Za bolesnike, kako muškarce tako i žene, posebno su tegobne polakizurija i urgencija, i znatno ih ometaju u obavljanju svakodnevnih dužnosti. Nikturija pak rezultira zbog poremećenog sna umorom, razdražljivošću i smanjenjem koncentracije. 

Etiologija

Najčešća oboljenja koja uzrokuju iritativne smetnje mokrenja u muškaraca su benigna prostatična hiperplazija (BPH), prostatitis, rak prostate, rak mokraćnog mjehura, mokraćni kamenac. Prevalencija ovih smetnji raste s dobi muškaraca kako rastu prevalencija BPH i raka prostate. U žena je pak najčešći uzrok nastanka ovih simptoma je mokraćna infekcija, potom urogenitalni descenzus ili prolaps (nakon poroda), te rak mokraćnog mjehura.

Iritativne smetnje mokrenja simptom su bolesti donjeg urotrakta kao što je kašalj, simptom bolesti respiratornog trakta. Dakle, iritativne smetnje mokrenja predstavljaju nespecifičnu manifestaciju mnogih oboljenja donjeg urotrakta i obližnjih organskih sustava (gastrointestinalnog, neuromuskularnog, lokomotornog itd.). 

Najčešća oboljenja koja uzrokuju iritativne smetnje mokrenja u muškaraca su benigna prostatična hiperplazija (BPH), prostatitis, rak prostate, rak mokraćnog mjehura, mokraćni kamenac. Prevalencija ovih smetnji raste s dobi muškaraca kako rastu prevalencija BPH i raka prostate.

U žena je pak najčešći uzrok nastanka ovih simptoma je mokraćna infekcija, potom urogenitalni descenzus ili prolaps (nakon poroda), te rak mokraćnog mjehura. Za razliku od muškaraca prevalencija iritativnih smetnji mokrenja veća je u mladih žena generativne dobi jer je tada najviša prevalencija akutnih nekompliciranih mokraćnih infekcija.

U oba spola iritativne smetnje mokrenja mogu se javiti nakon ozljeda, kao posljedica prethodnih operativnih zahvata u zdjelici (rak debelog crijeva, maternice...), nakon zračenja, zbog neuromuskularne disfunkcije, neuroloških oboljenja (Parkinsonova bolest, demencija, multipla skleroza, radikulopatija zbog degenerativnih promjena kralježnice), sustavnih metaboličkih oboljenja (dijabetes). 

Dijagnostika

Za dijagnozu i odabir optimalnog tretmana bolesnika s iritativnim smetnjama mokrenja nužno je razumijevanje diferencijalne dijagnostike oboljenja koja ih mogu uzrokovati, testova koji stoje na raspolaganju te multidisciplinarni pristup koji uključuje specijaliste urologa, ginekologa, koloproktologa, radiologa, neurologa, infektologa itd.

Nakon uzete anamneze i kliničkog pregleda specifični dijagnostički alati koriste se nakon donesene radne dijagnoze. Ako se sumnja na mokraćnu infekciju prije otpočinjanja antimikrobnog liječenja potrebno je učiniti sediment urina, urinokulturu, a u muškaraca treba provesti bakteriološku dijagnostiku prostatitisa. Ako se sumnja na rak prostate potrebno je učiniti nalaz PSA i biopsiju prostate. U bolesnica i bolesnika s krvi u mokraći treba isključiti rak mokraćnog mjehura ili mokraćne kamence (uretrocistoskopija, UZV, radiološke kontrastne pretrage). Urodinamsko testiranje provodi se u bolesnika s neuromuskularnom disfunkcijom mokraćnog mjehura i neurološkim oboljenjima.

Za dijagnozu i odabir optimalnog tretmana bolesnika s iritativnim smetnjama mokrenja nužno je razumijevanje diferencijalne dijagnostike oboljenja koja ih mogu uzrokovati,  testova koji stoje na raspolaganju te multidisciplinarni pristup koji uključuje specijaliste urologa, ginekologa, koloproktologa, radiologa, neurologa, infektologa itd.